Naam overeenkomst: wat zegt dat? Vrij weinig. Tips!

Naam overeenkomst: stel u denkt dat u steeds een koopovereenkomst met uw afnemers afsluit. Bij elke gedane bestelling. U noemt de overeenkomst (in e-mails etc.) ook koopovereenkomst.
Volstaat dat of zou de (rechts)handeling met uw afnemer ook als een ander soort overeenkomst kunnen “kwalificeren”?

Het antwoord is: ja.

Blijkt u – juridisch gezien – andersoortige overeenkomsten af te sluiten, dan kan dat vergaande financiële gevolgen hebben.

Naam overeenkomst – kwalificatie

Wat in de praktijk vaak voorkomt, is dat een leverancier (bijvoorbeeld een fabrikant of importeur) bepaalde producten levert aan zijn afnemers. En dat al jaren zo doet.
De afnemer, bijvoorbeeld een inkoopafdeling van een winkelketen, levert deze producten weer door aan haar afnemers. Denk aan de franchisenemers van die winkelketen.

De vraag is dan of de leverancier bij elke bestelling van producten een (nieuwe) koopovereenkomst sluit met deze inkoopafdeling van de winkelketen, dan wel dat sprake kan zijn van een distributieovereenkomst.

Is dat laatste (distributieovereenkomst) het geval, dan is sprake van een niet bij wet geregelde overeenkomst.
Waarvan door jurisprudentie veelal wordt aangenomen dat het gaat om een zgn. “duurovereenkomst”.

Dit soort overeenkomsten dienen doorgaans met een redelijke opzegtermijn te worden beëindigd.

Doe je dat niet, dan kan je schadeplichtig zijn (zie ook het Bandit arrest hierna, rechtsoverweging 23). Dat kan behoorlijk in de papieren lopen.
En met dit soort onverwachte schadeposten zal normaliter in de bedrijfsvoering niet direct rekening zijn gehouden.

Rechters kijken niet alleen naar de naam van de overeenkomst. Die gaan bekijken wat er feitelijk tussen partijen gebeurt en plakken daar dan een juridisch etiket op: de zgn. “kwalificatie”.

De bedoeling van partijen en de inhoud van de overeenkomst / rechtsbetrekking is bepalend en daarbij wordt gekeken naar alle feiten en omstandigheden van het geval.
Mooi juridisch verwoord (zie ook het Bandit arrest hierna, rechtsoverweging 6) heet dat:

Zoals de rechtbank heeft overwogen, kan het bestaan van een overeenkomst van een bepaalde inhoud ook uit de feitelijke gedragingen van partijen blijken. Daarbij is bepalend dat het bij de vaststelling van hetgeen tussen partijen is overeengekomen aankomt op de zin die partijen in de omstandigheden van het geval redelijkerwijs over en weer aan elkaars verklaringen en gedragingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.

Koopovereenkomst – distributieovereenkomst

Distributieovereenkomsten zijn niet bij wet geregeld. Anders dan bijvoorbeeld koop of de agentuurovereenkomst.

We dienen voor de vraag wat een distributieovereenkomst is, dus terug te vallen op vergelijkbare gevallen in de gerechtelijke uitspraken en/of literatuur.

Zie bijvoorbeeld het Bandit arrest (Gerechtshof Den Haag, ECLI:NL:GHSGR:2010:BL9873 (Bandit), rechtsoverweging nummer 7:

De – niet wettelijk geregelde – distributieovereenkomst kan worden omschreven als een duurovereenkomst waarbij de ene partij, de leverancier, zich verplicht bepaalde producten of diensten te leveren aan zijn wederpartij, de distributeur, met het oog op doorlevering van die producten of diensten aan afnemers van die distributeur voor rekening en risico van de distributeur en in diens naam.

De koopovereenkomst is wel wettelijk geregeld, namelijk opgenomen in artikel 7:1 van het Burgerlijk Wetboek.

In het Bandit arrest volgde het Hof de rechtbank bij haar eerdere kwalificatie tot distributieovereenkomst (rechtsoverwegingen 7 en 9), kort en samengevat verwoord:

De stelling dat tussen partijen een distributieovereenkomst is gesloten wordt ondersteund door:

• het feit dat Bandit België tezamen met Tourisq Bandit Nederland heeft opgericht met als statutaire doelomschrijving het im- en exporteren, aan- en verkopen, alsmede het installeren van actieve beveiligingsapparatuur;
• de vermelding op de toenmalige website van Bandit België van Bandit Nederland als “verdeler”;
• de omstandigheid dat Bandit België op bestelling van Bandit Nederland Bandit mistgeneratoren aan laatstgenoemde leverde, welke Bandit Nederland voor haar rekening en risico in Nederland doorverkocht;
• Bandit België preferent aandeelhoudster is van Bandit Nederland;
• de investeringen voor het opzetten van de distributie van de producten van Bandit België door Bandit Nederland mede door Bandit België zijn gefinancierd, en
• dat Bandit Nederland vanaf haar oprichting uitsluitend en bovendien – afgezien van het speciale arrangement met ASB – als enige in Nederland producten van Bandit België heeft verhandeld en dus dat Bandit België haar exclusiviteit verleende voor de Nederlandse markt.

Naam overeenkomst  – een voorbeeld uit recente rechtspraak (ECLI:NL:RBNHO:2022:5599)

Het bestaan van een overeenkomst, zoals bijvoorbeeld een distributieovereenkomst, kan dus uit de feitelijke omstandigheden volgen.

Een interessante recente uitspraak van juni 2022 – in kort geding – betreft de uitspraak: ECLI:NL:RBNHO:2022:5599:

De fabrikant Fantini (een producent en leverancier van wijn) meende de (koop)relatie met haar importeur per direct te kunnen beëindigen (om met een ander in zee te gaan), terwijl de importeur stelde dat het ging om een langjarige distributieovereenkomst.
De importeur betrof Vinites (een importeur van diverse alcoholische producten en aanverwante artikelen).

Vinites vorderde dat de distributieovereenkomst wordt gecontinueerd tot (in ieder geval) 1 mei 2023.

Deze partijen hebben sinds 1996 een handelsrelatie.

Aan haar vorderingen legt Vinites – zakelijk weergegeven – het volgende ten grondslag. De bestendige handelsrelatie tussen partijen is uitgegroeid tot een mondeling overeengekomen duurovereenkomst voor onbepaalde tijd, meer specifiek een distributieovereenkomst. De eisen van redelijkheid en billijkheid brengen mee dat bij de opzegging van deze duurovereenkomst een opzegtermijn in acht moet worden genomen.

Fantini heeft aangevoerd dat Vinites bij haar wijn inkoopt en dat het Fantini verder niet aangaat wat Vinites met de ingekochte wijn doet. Ook zijn partijen volgens Fantini geen minimumafnameplicht voor Vinites overeengekomen.

ECLI:NL:RBNHO:2022:5599: oordeel voorzieningenrechter

4.9.

De voorzieningenrechter volgt Fantini hierin niet. De door Vinites geschetste gang van zaken vindt namelijk steun in de e-mail Fantini van 11 april 2022 (geciteerd in alinea 2.7). Daarin schrijft Fantini zelf dat vanwege “changes in our distribution policy, our brand will be granted to a different distributor” (onderstreping door de voorzieningenrechter).
Die opmerking kan niet anders worden opgevat dan als een bevestiging van de stelling van Vinites dat Fantini haar merken toekent aan haar verschillende distributeurs (“granted”) en dat zij Vinites beschouwt als haar “distributor”.

En:

……… partijen 25 jaar lang zaken met elkaar hebben gedaan, op zeer regelmatige basis (gemiddeld tien keer per jaar). Weliswaar bestond er geen minimale afnameverplichting voor Vinites, maar dat staat er niet aan in de weg dat de handelsrelatie wordt aangemerkt als distributieovereenkomst.

4.11.
Uit de inhoud van laatstgenoemde e-mail wordt bovendien duidelijk dat Fantini Vinites deelgenoot heeft gemaakt van de commerciële strategie van Fantini. De omstandigheid dat (volgens Fantini) de prijzen van de wijnen eenzijdig werden bepaald door Fantini en geen sprake was van prijsonderhandelingen (met uitzondering van volumekortingen), laat onverlet dat sprake was van een samenwerking tussen partijen.

4.13.
Het voorgaande vindt ook bevestiging in de wijze waarop partijen uitvoering hebben gegeven aan de overeenkomst. Fantini heeft ter zitting verklaard dat de wijnen van de labels Gran Sasso en Don Camillo in de periode sinds de email van 28 september 2017 tot en met heden (een periode van bijna vijf jaar) niet door andere distributeurs of handelaren in Nederland zijn verkocht.

Het voorgaande leidt tot het voorlopig oordeel van de voorzieningenrechter dat in dit geval sprake van een exclusieve distributieovereenkomst, die (onder meer) inhoudt dat Vinites diensten verricht voor Fantini.

4.25
Naar Nederlands recht is een distributieovereenkomst (voor onbepaalde tijd) in beginsel opzegbaar. Op grond van artikel 6:248 lid 1 van het Burgerlijk Wetboek (BW) kunnen de eisen van redelijkheid en billijkheid in verband met de aard en inhoud van de overeenkomst en de omstandigheden van het geval meebrengen dat opzegging slechts mogelijk is indien daarvoor een voldoende zwaarwegende grond bestaat, en/of een bepaalde opzegtermijn in acht moet worden genomen.

5 De beslissing

De voorzieningenrechter gebiedt Fantini om de distributieovereenkomst met Vinites tot 1 januari 2023 onverkort na te (blijven) komen door op gebruikelijke wijze uitvoering te (blijven) geven aan al haar verplichtingen uit dien hoofde.

Conclusie: relevante omstandigheden zijn dus onder andere de gebruikte naam overeenkomst / benaming van partijen, het bestaan van een langjarige handelsrelatie, het exclusieve karakter van de samenwerking, gemaakte prijsafspraken, structureel overleg en contractuele verplichtingen tot afname en maximalisatie van omzet.

Alleen naam overeenkomst volstaat niet – kwalificatie

De gegeven naam van de samenwerking / naam overeenkomst kan een eerste aanwijzing in de goede richting zijn, doch de uiteindelijke kwalificatie van een overeenkomst bepaalt welke gevolgen eraan zijn verbonden.

Mocht u denken jarenlang alleen bestellingen richting uw afnemers te hebben afgewerkt en dus te zijn uitgegaan van (ver)koop, dan kunt u dus van een koude kermis thuiskomen.

Als u bijvoorbeeld met een andere partij in zee wilt gaan en denkt niet aan uw huidige afnemer vast te zitten.
Blijkt alsdan feitelijk sprake te zijn van een distributieovereenkomst en heeft u zich al vastgelegd op de nieuwe partij, dan kunt u wellicht claims tot schadevergoeding of nakoming van 2 kanten verwachten.

Wilt u ongewenste gevolgen voorkomen, richt dan uw rechtsverhouding zoveel mogelijk in naar de soort overeenkomst die u voor ogen heeft. Waar mogelijk.
En handel daar vervolgens ook feitelijk en consequent naar.

Laat u tijdig informeren

Natuurlijk denkt u dat u het goed doet. Doch onbedoeld, niet iedere ondernemer kent het recht (de wet, literatuur en jurisprudentie), kunt u stevige financiële risico’s lopen, die met wat advies vooraf voorkomen kunnen worden.

Heeft u naar aanleiding van deze tips “naam overeenkomst” vragen of wilt u juridisch advies bij het inrichten van uw handelsrelaties, dan kunt u mij vrijblijvend bellen of mailen.
Ik ben u graag van dienst.

Berkel-Enschot, 29 augustus 2022
Auteur van dit artikel © :
mr. Enno Schets
Advocaat
Schets Advocatuur
013-5331752
06-57644156
Zie www.schetsadvocatuur.nl

Dit blog artikel is met aandacht geschreven, doch is algemeen van karakter en van informatieve aard. Deze algemene informatie kan niet of verminderd van toepassing zijn, zulks afhankelijk van de specifieke omstandigheden van uw situatie. Dit blog artikel dient derhalve niet als concreet juridisch advies te worden beschouwd. Elke situatie staat op zich en behoeft normaliter maatwerk. Schets Advocatuur aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor het gebruik en de gevolgen van het gebruik van de informatie uit dit blog artikel.