Overdrachtsperiode bij bedrijfsovername: het eeuwige leven van de eigenaar?

Overdrachtsperiode bij bedrijfsovername: het eeuwige leven van de eigenaar. Of toch niet?
Eindelijk heeft u het bedrijf gevonden dat u wil kopen. De DGA / eigenaar gunt u ‘’zijn / haar” bedrijf, er is een klik en de koopovereenkomst ligt gereed.
U heeft afgesproken om de feitelijke overdracht van het bedrijf “in overleg te doen”.

Geen probleem voor de verkoper, het vertrouwen over en weer is goed.

De transactie wordt “geclosed”, u heeft de koopprijs betaald. U gaat als koper aan de slag. De verkoper helpt u vast de eerste maanden door. Alles is immers nieuw voor u.

Maar dan? Binnen 2 weken na de closing blijkt (ineens) de voormalig DGA / eigenaar (ongeneeslijk) ziek en overlijdt kort daarna.

Koper zit met de handen in het haar, is amper geïntroduceerd bij de medewerkers, de klanten en relaties, kent zijn / haar nieuwe onderneming nog amper en evenmin de markt waarin het gekochte bedrijf opereert.

Het bedrijf gaat failliet.

Helaas is dit geen verzonnen verhaal. Een relatie van mij, een investeerder, is dit recent overkomen.

Dit blog artikel geeft tips over de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername. Met aandachtspunten en hoe de gevolgen desgewenst te regelen. Met als doel voor kopers van een bedrijf om schade te voorkomen of te beperken, indien mogelijk.

Heeft u vragen of wilt u overleggen over een koopovereenkomst of een intentieovereenkomst bij bedrijfsovername, dan kunt u mij bellen: 06- 57644156 of mailen: info@schetsadvocatuur.nl

Bedrijfsovername MKB bedrijf

In het (kleinere) MKB bedrijf zien we nog regelmatig dat de DGA (Directeur Groot Aandeelhouder) het bedrijf (volledig) runt. Of dat het bedrijf tenminste (te) veel van hem of haar afhankelijk is. Er is geen rechterhand / manager of behoorlijk management team.

De DGA is in feite het bedrijf. Als beoogd koper van een dergelijk bedrijf koop je zo gezegd in feite de eigenaar.
Dit kan (ook) spelen bij eenmanszaken en aldus bij MKB bedrijven. Die vaak vanaf 0 zijn opgebouwd.

Gebeurt er vervolgens na de bedrijfsoverdracht wat met de verkopend eigenaar, denk aan een ongeval, ziekte of overlijden van de voormalig eigenaar, dan komt de koper gelijk in de problemen.

Als er geen rechterhand of management team is, die bij afwezigheid van de eigenaar de onderneming kan doordraaien.

Zie als verkoper van een bedrijf overigens mijn blog artikel Bedrijfsoverdracht? 29 redenen te beginnen.
Als u als eigenaar / verkoper deze tips doorneemt en gebruikt ter voorbereiding van de verkoop en overdracht van uw bedrijf, dan kunnen ongewenste scenario’s als voornoemd worden voorkomen.

Belangrijk voor de continuïteit van de onderneming is dat de onderneming reeds voor de verkoop en overdracht (zoveel mogelijk) autonoom kan draaien, met de DGA / eigenaar “op de achtergrond”.

Dan is de onderneming goed verkoopbaar en is de nieuwe eigenaar (meer) verzekerd van de zo gewenste continuïteit.

Een koper van een bedrijf dient goed onderzoek te doen naar de structuur van het te kopen bedrijf en hoe het bedrijf draait, hoe het bedrijf georganiseerd is. Kan het bedrijf grotendeels doordraaien zonder de (dagelijkse) leiding van de DGA / eigenaar, bepaalt de laatste in feite (nog) alles of ziet de koper een scenario dat daar ergens tussenin zit?

Overdrachtsperiode bij bedrijfsovername – lang genoeg met duidelijke verplichtingen

In vrijwel alle gevallen pleit ik voor een goed geregelde overdrachtsperiode bij bedrijfsovername. Schriftelijk vastgelegd, met duidelijke verplichtingen voor de verkoper.

Duur van de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername: beter een langere overdrachtsperiode dan een kortere. Niet denkend in weken. Doch in maanden of zelfs in 1 of meerdere jaren!
Waarbij de regie bij koper ligt: wanneer hij of zij voldoende kennis en ervaring heeft opgedaan binnen het gekochte bedrijf, kan verkoper het bedrijf definitief achter zich laten.
Door koper te bepalen.

Vorm van de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername: vaak via een nieuw, na closing, af te sluiten managementovereenkomst. Of arbeidsovereenkomst. Soms ook om niet, indien de koopprijs daartoe (kennelijk) aanleiding geeft.
Ook indien de verkoper / DGA voor niets gaat werken voor koper en de verkochte vennootschap, is mijn advies om dit goed vast te leggen.

Verplichtingen van de verkoper gedurende de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername: leg als koper precies vast wat u van de verkoper verwacht.
Welke taken / onderwerpen zijn voor u belangrijk? Overleg hierover met verkoper. Die kent immers zijn /haar eigen bedrijf en weet wat nodig is voor een goede voortzetting daarvan.

Vaak zie ik dat dit alles niet concreet (genoeg) is geregeld. Indien de verplichtingen namelijk duidelijk zijn en niet worden nagekomen, dan heeft de koper (betere) mogelijkheden om verkoper desgewenst aan te spreken.
Op grond van wanprestatie, indien aan de orde.

Overdrachtsperiode bij bedrijfsovername door toedoen verkoper mislukt?

Indien de verkoper / DGA aldus zijn / haar verplichtingen inzake de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername niet nakomt jegens de koper, kan de koper:

• Nakoming van (overeengekomen) verplichtingen door verkoper / DGA vorderen;
• Schadevergoeding van verkoper / DGA vorderen;
• De (management) overeenkomst ontbinden, op grond van wanprestatie. Daarvoor gelden wel bepaalde vereisten (zie artikel 6:265 BW). Bij een arbeidsovereenkomst gelden aparte regels. Vaak heeft een werknemer ontslagbescherming, check daarvoor een arbeidsrecht jurist of advocaat.

Gevolg van ontbinding van de (management) overeenkomst is dat:

• Partijen (voor de toekomst) worden bevrijd van de door de ontbinding getroffen verbintenissen (art. 6:271 BW): men hoeft niet meer na te komen;
• Partijen (voor het verleden) verplicht zijn de reeds door hen ontvangen prestaties ongedaan te maken (art. 6: 271 BW).

Indien het gevolg van voornoemde wanprestatie van de verkoper / DGA is dat koper een bedrijf heeft gekocht, dat zonder goede overdracht niet kan worden gedraaid, waarom zou het dan geen – terechte – gedachte zijn dat koper de koop van het bedrijf kan terugdraaien?
Zeker in situaties dat de DGA in feite (grotendeels) het bedrijf is (geweest).

Indien u als lezer van dit blog artikel deze suggestie ter hand wil nemen, adviseer ik u dit scenario en het recht tot ontbinding van de koopovereenkomst uit te schrijven in de koopovereenkomst.
En er op te letten dat contractueel geen afstand wordt gedaan ontbinding van de koopovereenkomst. Want dat is doorgaans vrij gebruikelijk.

Overdrachtsperiode bij bedrijfsovername door ziekte of overlijden verkoper mislukt?

Een ongeval, ziekte of overlijden komt doorgaans onverwacht. Daar waar een koper net eigenaar is geworden van de gekochte onderneming en overdracht van know how etc. belangrijk is, is dit zo ongeveer het slechtst denkbare scenario indien dit de verkoper / DGA van de verkochte onderneming overkomt.

Vanzelfsprekend ook voor de verkoper en zijn familie, dat hoeft geen betoog.

Ook hier bepleit ik voornoemde suggestie om tenminste in overweging te nemen om het recht tot ontbinding van de koopovereenkomst uit te schrijven in de koopovereenkomst. Met name indien een lange en goede overdrachtsperiode noodzakelijk is voor het succesvol kunnen draaien van de gekochte onderneming door de koper.

Wanprestatie is een aan de wederpartij toerekenbare tekortkoming. Een ongeval, ziekte of overlijden is normaliter niet toerekenbaar aan de verkoper / DGA. Doch een vorm van overmacht.

Ingevolge de wet (artikel 6:265 BW) is voor ontbinding van een overeenkomst, anders dan voor het vorderen van schadevergoeding, niet vereist dat de tekortkoming de wederpartij (de verkoper / DGA) kan worden toegerekend.
Ook bij overmacht bestaat de bevoegdheid tot ontbinding.

Het moge duidelijk zijn dat wat mij betreft (wat) meer aandacht mag ontstaan voor het goed regelen van de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername en de (potentiële) gevolgen daarvan.

Overdrachtsperiode vanuit de verkoper bezien

De verkoper van zijn/haar bedrijf kan natuurlijk anders tegen de (lengte van de) overdrachtsperiode bij bedrijfsovername aankijken. Verkoper kan om allerlei redenen de overdrachtsperiode kort(er) willen houden:

• het bedrijf kan autonoom, zonder leiding / bemoeienis van verkoper, op dagelijkse basis draaien: een lange overdrachtsperiode bij bedrijfsovername is niet noodzakelijk;
• de koper is een branchegenoot, concurrent of bijv. een investeringsmaatschappij met portfolio bedrijven in dezelfde branche en/of heeft (daarmee) voldoende kennis en ervaring van de markt, het product of dienst en (daarmee ook) van het bedrijf in huis om de overdracht soepel te doen verlopen;
• de overdrachtsperiode is goed voorbereid. Denk bijvoorbeeld aan een draaiboek, waarin alle know how en werkprocessen aangaande de onderneming zijn opgenomen;
• alle know how en werkprocessen aangaande de onderneming zijn digitaal beschermd opgeslagen, toegankelijk en (bijvoorbeeld) besproken en voorbereid met het management team, de manager / bestuurder of (andere) leidinggevende;
• persoonlijke omstandigheden bij verkoper, zoals leeftijd, pensioen, emigratie / vertrek, ziekte etc.
• de mogelijkheid dat koper een (externe) manager aantrekt met voldoende kennis en ervaring van de markt, het product of dienst en (daarmee ook) van het bedrijf.

Voornoemde redenen en/of omstandigheden kunnen maken dat de overdrachtsperiode bij bedrijfsovername korter is dan, in andere omstandigheden, idealiter wenselijk en/of noodzakelijk voor de koper van het bedrijf.

Doorgaans is het voor verkoper (en koper) belangrijk de overdrachtsperiode zo goed als mogelijk te hebben voorbereid, deze  overdrachtsperiode tezamen met koper te benutten en daarover op voorhand concrete (werk)afspraken met koper te maken.

Verkoper ontvangt immers de koopprijs voor verkoop van zijn / haar bedrijf. Koper koopt daarvoor met name de “toekomstige kasstroom”, waartoe mijns inziens een goede overdracht van het bedrijf een voorwaarde is.

Vragen over bedrijfsovername: Schets Advocatuur helpt u graag verder!

Schets Advocatuur heeft veel ervaring met bedrijfsoverdracht, koop en verkoop van bedrijven. Vele MKB bedrijven in verschillende branches, in Nederland en daarbuiten. Graag verwijs ik u naar de transactielijst.

Als u een bedrijf wilt kopen, ben ik u graag van dienst. Met als doelstelling om uw risico’s bij koop van dit bedrijf te beperken of te voorkomen. Dat is in ieder geval de inzet. Meedenken en vastleggen.

Berkel-Enschot, 12 september 2023
Auteur van dit artikel © :
mr. Enno Schets
Advocaat
Schets Advocatuur
013-5331752
06-57644156
Zie www.schetsadvocatuur.nl

Dit blog artikel is met aandacht geschreven, doch is algemeen van karakter en van informatieve aard. Deze algemene informatie kan niet of verminderd van toepassing zijn, zulks afhankelijk van de specifieke omstandigheden van uw situatie. Dit blog artikel dient derhalve niet als concreet juridisch advies te worden beschouwd. Elke situatie staat op zich en behoeft normaliter maatwerk. Schets Advocatuur aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor het gebruik en de gevolgen van het gebruik van de informatie uit dit blog artikel.