Investeerder gevonden: waarop te letten?

Investeerder gevonden: waarop als ondernemer te letten?

Uw bedrijf groeit en u wilt stevig kunnen doorgroeien. U heeft kapitaal nodig. U heeft een investeerder gevonden. Er is over en weer vertrouwen. Er is consensus over de waarde en prijs van de aandelen. Maar u heeft geen ervaring met het toelaten van een investeerder in uw bedrijf. Waarop dient u zoal te letten?

Uitgangspunt: het kapitaal van de investeerder gaat in uw onderneming

Uw bedrijf heeft kapitaal nodig. Dus dient dat kapitaal het bedrijf ten goede te komen. U verkoopt aldus in beginsel niet zelf een deel van uw aandelen aan de investeerder. Want dan zou de verkoopopbrengst bij u als verkoper terecht komen. Terwijl de opbrengst van de transactie bij de onderneming zelf terecht dient te komen.

Investeren kan doordat de investeerder uw onderneming een geldlening verschaft. Of (en dat is gebruikelijker) dat uw vennootschap nieuwe aandelen uitgeeft, waartegen door de investeerder kapitaal in de vennootschap wordt gestort.
Een combinatie van de twee kan ook. Te gebruiken om de groei te financieren.

Uzelf casht dus nog niet. Indien u dat (tevens) zou wensen, dient u te denken aan een gedeelte pre-exit. Daarover gaat dit blog artikel niet. Bij een pre-exit kunt u deels cashen en deels herinvesteren in de nieuw op te richten vennootschap, welke de aandelen van uw bestaande onderneming koopt. Aandeelhouders van de nieuwe vennootschap worden dan uzelf en de koper/investeerder.

Investeerder gevonden: structuur

Belangrijk is de structuur van uw onderneming. De investeerder zal willen investeren in de vennootschap waarin de meeste assets aanwezig zijn of waarde zit. Is de structuur (nog) niet in orde, dan zal een (ervaren) investeerder bedingen en willen regelen dat er een optimale (verkoop)structuur wordt neergezet.

Bijvoorbeeld:

Bovenin de structuur de holding BV, waarvan u als ondernemer de aandeelhouder bent. In de holding BV zit veelal het onroerend goed van de onderneming, indien aldus eigendom. Denk aan een fabriekshal en/of kantoorgebouw.
Onder de holding BV hangt een tussenholding BV (of deze wordt opgericht) waarin de IE rechten zitten. Onder de tussenholding BV hangen een of meerdere werkmaatschappijen van waaruit de activiteiten plaatsvinden.
De tussenholding BV verleent voor het gebruik van haar IE rechten een licentie aan de werkmaatschappij(en).

Indien de IE rechten een grote waarde of belang vertegenwoordigen, zal de investeerder willen deelnemen in de tussenholding BV. Waardoor hij mede eigenaar wordt van de IE rechten. En tevens van de werkmaatschappij(en).
Doordat het onroerend goed van de onderneming, indien eigendom, in de holding BV zit, blijft dit onroerend goed buiten de verkooptransactie van de aandelen. En kan het onroerend goed worden verhuurd aan de koper van de aandelen, aan de nieuwe eigenaar van het bedrijf aldus.
Doelstelling bij een algehele verkoop (op termijn, de exit) zal zijn de aandelen van deze tussenholding BV aan een derde te verkopen.
Deze aandelentransactie zal normaliter onder de deelnemingsvrijstelling vallen en onbelast blijven.

Investeerder gevonden: welke contracten nodig?

Als ondernemer kunt u er van uit gaan dat, indien een investeerder gevonden, deze investeerder (mede)zeggenschap wil hebben. Tot dan toe bent u eigenaar, heeft u alle zeggenschap en hoefde u eigenlijk weinig contractueel te regelen. Waarschijnlijk heeft uw BV eenvoudige statuten en worden (aandeelhouders)besluiten bij gewone meerderheid van stemmen genomen. U beslist.
Omdat u zeggenschap dient te gaan delen, is het belangrijk met goede contracten te werken, waarover van tevoren goed is nagedacht.
Geen standaardwerk, u kunt namelijk vele keuzes maken.
Het zit hem doorgaans werkelijk in de details!

Wat zijn normaliter de gebruikelijke contracten en stukken bij deelneming / participatie door een investeerder:

1. Een term sheet of letter of intent (intentieverklaring). Veelal als eerste stap van beoogde overeenstemming.
   Waarna de investeerder een boekenonderzoek (due diligence) kan doen. Bedoeld om de doelvennootschap te onderzoeken, te kijken of het – vooraf door de ondernemer geschetste – beeld klopt en om te onderzoeken of er geen lijken in de kast zitten;
2. Een participatieovereenkomst. Eigenlijk is dit een soort (ver)koopovereenkomst van aandelen, maar dan in dit geval tot uitgifte van nieuwe aandelen.
   Hierin wordt onder andere beschreven: de activiteiten van de (doel)vennootschap, de uitgifte van aandelen (en aandelenverhouding na uitgifte), de uitgifteprijs, uitgiftedatum, garanties door de aandeelhouder en door de (doel)vennootschap te verstrekken, evt. aansprakelijkheid etc.
3. Een aandeelhoudersovereenkomst, die de samenwerking tussen aandeelhouder en investeerder na uitgifte van de nieuwe aandelen regelt;
4. Een (herziene) management overeenkomst met u als ondernemer;
5. Een notariële akte van uitgifte van aandelen;
6. Een notariële akte van statutenwijziging.

Wordt door de investeerder een geldlening aan de vennootschap verschaft, dan is een overeenkomst van geldlening nodig. Vaak in combinatie met door de vennootschap en door de ondernemer zelf te verschaffen zekerheden.

Veelvuldig wordt tegenwoordig met Engelstalige contracten gewerkt. Deze worden dan (ad 2 en 3) veelal genoemd: subscription agreement en shareholders agreement (SHA).

Belangrijk is dat de diverse contracten een bepaalde (redelijke) balans kennen. Ik heb contracten gezien die, vanuit de ondernemer bezien, (zo ongeveer) kwalificeren als “wurgcontracten”.
Goedkoop is duurkoop: laat als ondernemer uw contracten vooraf controleren, ten minste via een (quick) scan door een ervaren advocaat bedrijfsovername.
Dat kan u heel veel ellende achteraf besparen.
Ik spreek, vanuit diverse behandelde dossiers, uit ervaring.

Investeerder gevonden: de regeling inzake zeggenschap verdient aandacht!

Investeerder gevonden: regel de zeggenschap goed.
Vaak wordt gedacht dat met name de omvang van het aandelenbelang de zeggenschap binnen de onderneming bepaalt. Niet waar.
De omvang van het aandelenbelang geeft in beginsel aanspraak op het grootste winstdeel en, bij verkoop van de aandelen, op het grootste deel van de verkoopopbrengst.

Een investeerder die een minderheidsbelang verwerft kan doorslaggevende zeggenschap “regelen”. Terwijl een meerderheidsaandeelhouder minder zeggenschap kan hebben dan een minderheidsaandeelhouder.

Het gaat puur om de onderliggende regeling, de inhoud van de aandeelhoudersovereenkomst met name.
Zeker bij aandelen van dezelfde soort.

Wat betreft de inhoud van de aandeelhoudersovereenkomst: ervaren investeerders willen vaak zo ongeveer alle “betrokkenen” (persoonlijk) partij bij de overeenkomst maken. Dat biedt de investeerder namelijk meer verhaalsmogelijkheden in geval van claims.
In mijn ogen niet terecht.
Dus let er op wie partij behoren te worden bij de aandeelhoudersovereenkomst: de aandeelhouders van de (doel)vennootschap en de (doel)vennootschap zelf.

Investeerder gevonden: het bestuur

Via het bestuur heeft u steeds de dagelijkse leiding over het bedrijf gehad. De meeste investeerders willen dat ook zo houden. De ondernemer heeft immers de kennis van zijn bedrijf, het product, de markt, het netwerk en kent zijn of haar medewerkers.
Let er dus op dat wordt vastgelegd dat, indien een investeerder gevonden, u als ondernemer blijft besturen en de dagelijkse leiding blijft behouden.
Wat dit laatste betreft: probeer ook te regelen dat u niet tegen uw zin of alleen via de stem van de investeerder – tegen uw zin – als bestuurder door de algemene vergadering van aandeelhouders (hierna: de AV) kunt worden geschorst of ontslagen.
Kijk goed naar de relevante benodigde stemverhouding hiertoe.

Datzelfde geldt voor nieuwe, te benoemen bestuurders. Het liefst ziet u niet ineens een extra bestuurder naast u acteren.
Zeker niet indien daartoe geen aanleiding bestaat.

Wat betreft besluitvorming door het bestuur: de investeerder zal veelal bedingen dat bepaalde belangrijke besluiten van het bestuur de goedkeuring van de AV behoeven, met een bepaalde gekwalificeerde meerderheid van stemmen. Waarbij (tenminste) de stem van de investeerder is benodigd.
Tip: kijk goed naar deze lijst bestuursbesluiten: is dat acceptabel en werkbaar (om de dagelijkse leiding te kunnen blijven voeren)? Of behoeft dit aanpassing?

Let ook op besluiten die mogelijk uw eigen positie aangaan. Probeer te voorkomen dat de investeerder eenzijdig, tegen uw wil in, hierover kan besluiten.

Tenslotte indien een investeerder gevonden: praktisch is het om jaarlijks eenmalig het budget vast te stellen waarin veel zaken zijn vastgelegd en afspraken zijn gemaakt, voor komend (boek)jaar. De AV keurt het budget vervolgens goed. Dan kan op basis daarvan door het bestuur het hele jaar worden gewerkt en hoeft de bestuurder niet steeds terug naar de AV voor goedkeuring van individuele bestuursbesluiten.

De algemene vergadering van aandeelhouders (AV)

Investeerder gevonden: denk ook aan de AV.
Wat hierboven is geschreven inzake controle over het bestuur, geldt ook inzake de AV:

de investeerder zal ook hier (kunnen) bedingen dat bepaalde belangrijke besluiten van de AV met een bepaalde gekwalificeerde meerderheid van stemmen moeten worden genomen, waarbij (tenminste) de stem van de investeerder is benodigd.
Tip: kijk ook hier goed naar deze lijst AV besluiten: is dat acceptabel en werkbaar? Of behoeft dit aanpassing?

Let ook hier op besluiten die mogelijk uw eigen positie aangaan. Probeer te voorkomen dat de investeerder eenzijdig, tegen uw wil in, hierover kan besluiten.

Investeerder gevonden: verkoop van aandelen / exit

Een investeerder investeert normaliter om er (financieel) beter van te worden. Dat is begrijpelijk. Het rendement voor een investeerder kan bestaan uit dividend, maar zal met name bestaan uit waardevermeerdering van zijn of haar aandelen. Te verkrijgen / te cashen bij de verkoop van zijn of haar aandelen.

Voordat het zover is (de zgn. exit), zal de investeerder zoveel mogelijk regelen dat zijn investering is beschermd. Deze afspraken zien er op dat u als ondernemer / founder niet vroegtijdig na aanvang van de investering vertrekt (als bestuurder en als aandeelhouder) en/of stopt met uw werkzaamheden.

Doet u dat toch (vertrekken en/of stoppen met werk), dan zult u normaliter uw aandelen aan de investeerder moeten aanbieden, tegen een (zeer) flinke korting op de waarde van uw aandelen.

Deze regelingen kunnen eenzijdig zijn opgesteld ten faveure van de investeerder: de regelingen gelden voor u, maar (meestal) niet voor de investeerder.
Het is zaak om goed te zoeken naar een redelijke balans hierin.
U heeft als ondernemer immers het bedrijf opgebouwd, de investeerder komt “net kijken”.

Het is dit soort regelingen, die vaak erg complex zijn opgesteld. En die maken dat ik u uitdrukkelijk adviseer een ervaren advocaat bedrijfsovername in te schakelen.
Ik praat hierbij voor eigen parochie, maar ik heb de nodige onredelijke contracten en probleemdossiers zien langskomen, waarbij de ondernemer spijt had niet vooraf advies hierover te hebben ingewonnen.
Vooraf advies inwinnen kan grote problemen achteraf voorkomen.

Ik noem hierna enkele exit onderwerpen die meestal in de aandeelhoudersovereenkomst met de investeerder (moeten) terugkomen.

De aanbiedingsregeling handhaven

In de statuten van uw vennootschap staat normaliter de aanbiedingsregeling: als een aandeelhouder zijn of haar aandelen wil verkopen, dan dienen deze eerst aan de andere aandeelhouder(s) te worden aangeboden.
Het is belangrijk erop toe te zien dat, indien een investeerder gevonden, in de aandeelhoudersovereenkomst deze aanbiedingsregeling in beginsel gehandhaafd blijft.
U wilt als ondernemer immers niet ineens met een vreemde aandeelhouder geconfronteerd worden.

Gebruikelijke regelingen zijn de zgn. drag along en tag along.
Deze dienen bij voorkeur zo te zijn opgesteld dat de rechten daartoe niet volledig naar de investeerder zijn toegeschreven.

Investeerder en de drag along

Investeerder gevonden: tips inzake de drag along.
De drag along is het recht van een of meerdere aandeelhouders om zijn of haar aandelen aan een derde partij te verkopen, waarbij de andere aandeelhouders in beginsel verplicht zijn om hun aandelen mee te verkopen.
Afhankelijk van hoe deze regeling is geformuleerd, is het de vraag of hier nog eerst aan voornoemde aanbiedingsregeling moet zijn voldaan, alvorens de drag along kan worden ingeroepen.

Let er als ondernemer op dat de drag along bij voorkeur niet alleen en eenzijdig door de investeerder kan worden ingeroepen.
Zeker niet indien de investeerder een vrij gering aandelenbelang heeft.
Een redelijke drag along regeling kan inhouden dat alleen bij beoogde verkoop van een flinke meerderheid van aandelen (niet dekkende uitsluitend het belang van de investeerder) het drag along recht mag worden uitgeoefend.
Schenk ten slotte ook aandacht aan de beoogde koper: dat dient tenminste een bona fide derde partij te zijn.
En denk na over de (minimale) prijs waartegen de aandelen moeten worden verkocht.

Investeerder en de tag along

Investeerder gevonden: tips inzake de tag along.
De tag along is het recht van de (mede)aandeelhouders om zijn of haar aandelen mee aan een derde te verkopen, indien een aandeelhouder zijn of haar aandelen (of een deel daarvan) aan een derde partij kan verkopen.
Wat mij betreft dient eerst aan voornoemde aanbiedingsregeling te zijn voldaan, voordat de tag along door een van de aandeelhouders kan worden ingeroepen.
Let er als ondernemer op dat, indien een investeerder gevonden, de tag along along bij voorkeur niet alleen en eenzijdig door de investeerder kan worden ingeroepen.

Anti verwatering en vesting van aandelen

Investeerder gevonden: denk aan anti verwatering en vesting van aandelen.
Bepalingen inzake anti verwatering en vesting van aandelen zijn bepalingen die beogen de investering van de investeerder te beschermen. Vanuit de investeerder begrijpelijk, doch voor de ondernemer een onderhandelingspunt.

Anti verwatering bepalingen hebben veelal als inhoud dat de investeerder recht heeft op extra aandelen, indien na zijn of haar entree extra aandelen worden uitgegeven tegen een lagere prijs per aandeel dan het bedrag dat de investeerder op de aandelen heeft gestort.

Zie over verwatering ook mijn eerdere blog artikel: verwatering aandelen – belangrijk om goed te regelen!

Aan het onderwerp “vesting of shares” wordt een apart blog artikel op deze website gewijd. Kort gezegd is deze regeling bedoeld om de ondernemer / founder te binden aan de onderneming, dus spoedig vertrek en/of stoppen met werk voorkomen.
Gebeurt dat toch, dan heeft dat grote consequenties voor de waarde van de aandelen van de ondernemer / founder, die moeten worden aangeboden.
Wat mij betreft dienen dit soort bepalingen (erg) kritisch te worden bekeken, indien al te accepteren door de ondernemer.
De meer reguliere good en baad leaver bepalingen komen inhoudelijk veelal op hetzelfde neer en kunnen (ook) voor partijen volstaan.

good leaver en bad leaver

Bepalingen inzake good leaver en bad leaver zien op een toegestaan vertrek (good leaver) en op een ongewenst vertrek (bad leaver) van een aandeelhouder.

Bij good leaver valt te denken aan overlijden, ziekte, vertrek met wederzijds goedvinden van een aandeelhouder.
Daaraan gekoppeld ontvangt de vertrekkende aandeelhouder doorgaans de marktwaarde voor zijn aandelen.

Bad leaver situaties zijn doorgaans voortijdig vertrek van een aandeelhouder (terwijl bijv. 3 jaar aanblijven is afgesproken), fraude en andere dringende redenen, faillissement etc.
Daaraan gekoppeld ontvangt de vertrekkende aandeelhouder niet de marktwaarde voor zijn aandelen, doch een veel lagere prijs.

Het is belangrijk om, indien een investeerder gevonden, deze bepalingen goed te bekijken en of deze inhoudelijk gezien acceptabel zijn. Ook hoe ze zijn geformuleerd (eenzijdig ten nadele van 1 partij of niet) en (aldus) of de artikelen in balans zijn jegens alle partijen.

Tevens te bezien hoe deze bepalingen zich verhouden tot genoemde vesting van aandelen, met name in relatie tot de good leaver en de gewenste gevolgen daarvan.

Investeerder gevonden: zie eerdere blog artikelen op deze website

Graag verwijs ik u naar diverse eerdere publicaties op dit blog:

• De aandeelhoudersovereenkomst – zaak om goed te regelen
• Belang nemen in een bedrijf: checklist participatieovereenkomst – deel 1
• Belang nemen in een bedrijf: checklist participatieovereenkomst – deel 2
• Participatie: een goede oplossing om cash / kapitaal te verkrijgen!
• Share Purchase Agreement – what is it?

Investeerder gevonden: tenslotte

Investeerders kunnen gevonden worden via (informele) netwerken, bij investeringsmaatschappijen en via websites zoals die van Bedrijventekoop.nl en Brookz.

Het vinden van de juiste investeerder is een mooi moment. Zorg ervoor dat, indien een investeerder gevonden, het proces naar de beoogde samenwerking prettig en professioneel verloopt. Bereid u goed voor, zorg dat de onderneming goed is voorbereid. Zeker ook qua administratie en het kunnen aanleveren van actuele cijfers.
Maak een planning en volg de verschillende stappen en stadia zoveel mogelijk. Leidt dit tot een goede samenwerking met een kundig en professioneel investeerder, dan hebben alle betrokken partijen hiervan profijt: de ondernemer, de investeerder en de werknemers van de onderneming.
Met als mooie stip aan de horizon: de exit.

Heeft u een investeerder gevonden of bent u een investeerder en heeft naar aanleiding van deze tips vragen of wilt u juridische begeleiding bij de investering in uw / een bedrijf, dan kunt u mij vrijblijvend bellen of mailen.
Ik ben u graag van dienst.

Berkel-Enschot, 22 december 2021
Auteur van dit artikel © :
mr. Enno Schets
Advocaat
Schets Advocatuur
013-5331752
06-57644156
Zie www.schetsadvocatuur.nl

Dit blog artikel is met aandacht geschreven, doch is algemeen van karakter en van informatieve aard. Deze algemene informatie kan niet of verminderd van toepassing zijn, zulks afhankelijk van de specifieke omstandigheden van uw situatie. Dit blog artikel dient derhalve niet als concreet juridisch advies te worden beschouwd. Elke situatie staat op zich en behoeft normaliter maatwerk. Schets Advocatuur aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor het gebruik en de gevolgen van het gebruik van de informatie uit dit blog artikel.