Concurrentie door aandeelhouder: wat mag wel en wat? Tips!

Concurrentie door aandeelhouder

Concurrentie door aandeelhouder: je hebt als aandeelhouder veel specifieke kennis en ervaring opgebouwd, alsmede een groot netwerk. Maar er is geen klik met de andere aandeelhouders. Mag je de vennootschap concurrentie aandoen? Enkele tips en aandachtspunten.Heeft u een vraag hierover, advies nodig of bijvoorbeeld een (concept) overeenkomst, bel dan vrijblijvend naar 06-57644156 of mail naar info@schetsadvocatuur.nl – ik ben u graag van dienst!

Concurreren door een aandeelhouder jegens de vennootschap en jegens elkaar – geldende leer

Uit rechtspraak volgt dat aandeelhouders hun eigen belang mogen behartigen. Maar zij zijn ook verplicht om het belang van de vennootschap en elkaars belangen (als aandeelhouder) in acht te nemen.

De wet, artikel 2:8 BW, bepaalt dat zij zich zodanig jegens elkaar en jegens de vennootschap dienen te gedragen naar hetgeen door de redelijkheid en billijkheid wordt gevorderd.

De aandeelhouders dienen naar beste vermogen het tot stand brengen van het gemeenschappelijk gedragen beleid te bevorderen, aldus wederom rechtspraak. Daarin past niet steeds (eerst) het eigen belang van een aandeelhouder. Bijvoorbeeld door als aandeelhouder via een eigen BV of op andere wijze de vennootschap te beconcurreren waarvan je aandeelhouder bent.

Concurreren door een aandeelhouder tijdens het aandeelhouderschap – 2 situaties:

a. Concurreren door een aandeelhouder – wel concurrentiebeding. Ben je als aandeelhouder gebonden aan een goed en geldig overeengekomen concurrentie- en relatiebeding, dan moge wel duidelijk zijn dat het niet de bedoeling is om tijdens het aandeelhouderschap de vennootschap te beconcurreren. Doe je dat toch, dan is sprake van wanprestatie. En ben je normaliter schadeplichtig jegens de vennootschap of verbeur je in beginsel de overeengekomen boetes.

b. Concurreren door een aandeelhouder – geen concurrentiebeding. Ben je als aandeelhouder niet gebonden aan een concurrentie- en relatiebeding, dan heb je meer vrijheid. Maar deze is niet onbegrensd. Ik verwijs naar hetgeen hierboven als geldende leer is beschreven. Je dient steeds in redelijkheid rekening te houden met het vennootschappelijk belang van de BV waarvan je aandeelhouder bent. Laten we stellen dat het belang van de BV voor gaat boven je eigen belang als aandeelhouder. Ook kan het hierna te behandelen leerstuk “onrechtmatige concurrentie” tegen je gebruikt worden.

Concurrentie aandeelhouder na einde aandeelhouderschap – 2 situaties:

a. Concurrentie door aandeelhouder – wel concurrentiebeding. Vertrek je als aandeelhouder, bijvoorbeeld door verkoop van je aandelen, dan geldt ook hier dat het niet de bedoeling is om de vennootschap na vertrek te beconcurreren. Indien je als aandeelhouder gebonden bent aan een goed en geldig overeengekomen concurrentie- en relatiebeding. Doe je dat toch, dan is sprake van wanprestatie en ben je normaliter schadeplichtig jegens de vennootschap of verbeur je in beginsel de overeengekomen boetes.

b. Concurrentie door aandeelhouder – geen concurrentiebeding. Ben je als aandeelhouder niet gebonden aan een concurrentie- en relatiebeding, dan heb je meer vrijheid, maar deze is niet onbegrensd.

Zo volgt uit de uitspraak ECLI:NL:RBMNE:2013:4242 dat ook een ex-bestuurder tevens aandeelhouder zich immers dient te onthouden van onrechtmatige gedragingen jegens de vennootschap, zijn (ex-)medebestuurders en medeaandeelhouders. Citaat: “Voldoende aannemelijk is dat de concurrerende activiteiten van [gedaagden c.s.] in strijd zijn met de belangen van door partijen gezamenlijk gestarte onderneming [eiseres sub 2] en in strijd zijn met het belang van zijn medeaandeelhouder en (thans ex-)medebestuurder [eiseres sub 1]. en een onrechtmatige gedraging jegens [eiseres sub 1]. en [eiseres sub 2] opleveren.

Vervolgens wordt in deze uitspraak aangesloten op de leer van de onrechtmatige concurrentie (voor werknemers). Ook zonder concurrentiebeding kan concurrentie onrechtmatig zijn.

Concurreren door een aandeelhouder: te vergelijken met onrechtmatige concurrentie door ex-werknemer

Uit de uitspraak ECLI:NL:RBZUT:2009:BK3018 volgt dat een ex-mede-directeur/eigenaar, die alleen vrijwel alle dagelijkse werkzaamheden in een onderneming uitvoerde, voor de beoordeling, of er sprake is van onrechtmatige concurrentie, kan vergeleken worden met een ex-werknemer.

Uit de ‘Boogaard/Vesta-leer’ van de Hoge Raad (HR 9 december 1955, NJ 1956,157) volgt dat werknemers die niet aan een concurrentiebeding zijn gebonden, eerst en uitsluitend onrechtmatig concurreren indien sprake is van bijkomende omstandigheden, waarbij de (ex-)werknemer het duurzame bedrijfsdebiet van de voormalig werkgever stelselmatig en substantieel afbreekt, met hulpmiddelen bestaande in knowhow en goodwill die hij daartoe vertrouwelijk van zijn voormalige werkgever ter beschikking had gekregen.

ECLI:NL:RBZUT:2009:BK3018: “Van dergelijke bijkomende omstandigheden kan sprake zijn als oneerlijke middelen worden gehanteerd, zoals misleidende informatie, en als het optreden van de ex-werknemer erop gericht was om de klanten van de voormalige werkgever te bewegen om hun contractuele relatie met die werkgever te beëindigen, waarbij gebruik gemaakt wordt van de speciale kennis en gegevens die de werknemer heeft verworven in dienst van de concurrent. En:

Het stelselmatig actief benaderen van klanten van de oude onderneming met het oogmerk hen te bewegen de relatie met de oude onderneming te beëindigen en voortaan zaken te doen met de nieuwe onderneming, wordt in het algemeen wel als onrechtmatige concurrentie beschouwd.”.

Kort gezegd: onrechtmatige concurrentie door een ex aandeelhouder wordt niet snel aangenomen. De bijzondere omstandigheden dienen (in rechte) vast te staan. Maar alle vrijheid om te doen wat je wilt, heb je als ex aandeelhouder ook weer niet … .

Aantrekken nieuwe aandeelhouder – verbod concurrentie door aandeelhouder contractueel regelen

Vanuit de vennootschap of bestaande aandeelhouders is het inzake een nieuwe, toetredende aandeelhouder verstandig om de gewenste non concurrentie door aandeelhouder op juiste wijze geldig overeen te komen in een concurrentie- en relatiebeding. Dit als onderdeel van de aandeelhoudersovereenkomst of participatieovereenkomst.

Vanuit de toetredend aandeelhouder zelf kan er bij toetreding voor gekozen worden om geen concurrentie- en/of relatiebeding aan te gaan, mits acceptabel voor de andere partijen. Wil je een bepaalde vrijheid (proberen te) behouden, wees hierop dan alert.

Vertrek als aandeelhouder – concurrentie voorkomen

Vertrek je als aandeelhouder, bijvoorbeeld door verkoop van je aandelen en wil je je huidige activiteiten/werkzaamheden elders voortzetten, houd dan ook rekening met de aanwezigheid van wel of geen concurrentie- en relatiebeding. Dat maakt veel verschil.

Ben je wel gebonden aan een concurrentie- en/of relatiebeding, dan is het mogelijk om via een heldere contractuele maatwerkoplossing te (kunnen) vertrekken als aandeelhouder jegens de vennootschap en jegens de mede aandeelhouders, waarbij rekening wordt gehouden met ieders belangen. Dit zodat beide partijen ieders weegs kunnen gaan, zonder daarbij concurrentie c.q. commerciële hinder van elkaar te ondervinden.

Heeft u verder vragen over dit onderwerp concurrentie door aandeelhouder of is er behoefte aan juridische begeleiding bij uw verkoop aandelen, bedrijfsoverdracht of bij de aankoop of bij het nemen van aandelen, dan ben ik u graag van dienst.

Berkel-Enschot, 18 januari 2018
Auteur van dit artikel © :
mr. Enno Schets
Advocaat
Schets Advocatuur
013-5331752
06-57644156
www.schetsadvocatuur.nl